Huyết thanh là tên gọi cho huyết tương sau khi loại bỏ chất chống đông. Trong lĩnh vực y học, việc truyền huyết thanh đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp các chất thiếu hụt và hỗ trợ điều trị một số bệnh lý. Để hiểu rõ hơn về khái niệm này và cách sử dụng, hãy cùng KHOGAMEMOI.TOP tìm hiểu qua bài viết dưới đây.
Huyết thanh là gì, được ứng dụng như thế nào trong y học?
Huyết thanh là gì?
Huyết thanh là một loại dung dịch được tạo ra từ quá trình tích tụ máu, trong đó có sự tham gia của tế bào bạch cầu, hồng cầu và các protein. Huyết thanh chứa các thành phần quan trọng bao gồm các nguyên tố vi lượng và đa lượng như kali, canxi, natri, clorua, magie, phospho, axit uric, enzyme, bilirubin, glucose, creatinine,…
Huyết thanh chính là huyết tương đã được loại bỏ chất đông máu
Huyết thanh là dạng huyết tương không có tơ huyết. Thành phần và biểu hiện của huyết thanh trong trạng thái bình thường tương đương với huyết tương. Huyết thanh bất thường có thể có màu vàng đậm, đục hoặc màu sữa, thể hiện sự tăng cao của bilirubin hoặc cholesterol trong máu.
Để thu được huyết thanh, cần sử dụng ống nghiệm và đặt mẫu máu ở vị trí thẳng đứng trong khoảng thời gian từ 20 đến 30 phút để máu đông lại. Sau đó, ống nghiệm được đặt trong máy ly tâm và ly tâm với tốc độ từ 4000 đến 5000 vòng/phút trong khoảng 10 phút. Phần dung dịch màu vàng thu được sau quá trình ly tâm chính là huyết thanh.
Huyết thanh được ứng dụng như thế nào trong y học?
Huyết thanh có rất nhiều ứng dụng trong lĩnh vực y học. Dưới đây là các lĩnh vực trong y khoa mà huyết thanh được sử dụng:
Chẩn đoán bệnh:
- Để đánh giá chính xác một số bệnh lý, việc lấy mẫu máu để thực hiện xét nghiệm huyết thanh là cần thiết. Điều này đặc biệt quan trọng đối với các bệnh lây truyền qua đường máu như viêm gan B, HIV, sùi mào gà và các bệnh khác. Ngoài ra, một số bệnh chỉ có thể được chẩn đoán thông qua xét nghiệm huyết thanh như Brucellosis do vi khuẩn, Amebiasis do ký sinh trùng, sởi, Rubella,…
Truyền huyết thanh để:
Tăng cường hệ miễn dịch:
- Những người bị suy giảm miễn dịch nghiêm trọng thường được chuyên gia chỉ định truyền huyết thanh qua đường tĩnh mạch hoặc tiêm trực tiếp vào bắp để tăng cường khả năng miễn dịch và bổ sung chất dinh dưỡng thiếu hụt trong cơ thể.
Hỗ trợ điều trị bệnh:
- Truyền huyết thanh được sử dụng để hỗ trợ điều trị cho những người có tiền sử mắc các bệnh truyền nhiễm. Hệ miễn dịch pasive trong huyết thanh giúp đối phó với vi khuẩn gây hại. Ngoài ra, kháng thể có trong huyết thanh cũng hỗ trợ phòng ngừa một số bệnh nhiễm trùng như sởi, uốn ván, ho gà, bạch hầu,…
Tách chiết huyết thanh sử dụng cho mục đích hỗ trợ điều trị bệnh
Ứng dụng của huyết thanh trong làm đẹp da
Huyết thanh đã được công nhận với nhiều tác dụng tích cực trong việc làm đẹp da. Đối với làn da, huyết thanh mang lại những tác dụng sau:
Phân biệt điểm khác nhau của huyết thanh và huyết tương
Huyết thanh và huyết tương, mặc dù đều là thành phần của máu, nhưng chúng có những khác biệt như sau:
- Đặc điểm:
Huyết thanh: Được định nghĩa là huyết tương không có tơ huyết.
Huyết tương: Là một phần quan trọng của máu, cùng với các tế bào máu như hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu, tạo nên máu trong cơ thể.
- Thành phần:
Huyết thanh: Không chứa yếu tố đông máu fibrinogen. Bao gồm các protein, kháng thể, chất điện phân, kháng nguyên và hormone.
Huyết tương: Chứa cả yếu tố đông máu fibrinogen và nhiều chất khác.
- Lượng chất:
Huyết thanh: Lượng ít hơn so với huyết tương.
Huyết tương: Chiếm khoảng 55% tổng lượng máu.
- Phương pháp tách chiết:
Huyết thanh: Được thu được từ quá trình ly tâm sau khi máu đã đông.
Huyết tương: Được thu từ quá trình ly tâm trước khi máu đông.
- Màu sắc:
Huyết thanh: Mẫu huyết thanh bất thường có thể có màu sữa, đục hoặc màu vàng đậm, thường cho thấy tình trạng bất thường như cholesterol cao hoặc tăng bilirubin trong máu.
Huyết tương: Ở người khỏe mạnh, có màu vàng nhạt và trong suốt. Màu sắc của huyết tương thay đổi thường xuyên tùy thuộc vào tình trạng sinh lý trong cơ thể.
Mô tả giúp hình dung sự khác biệt giữa huyết tương và huyết thanh là gì
Truyền huyết thanh – những vấn đề cần lưu ý
Trước khi tiến hành truyền huyết thanh, người bệnh cần lưu ý các điều sau:
- Thông báo với bác sĩ nếu đã từng truyền huyết thanh trước đó, để bác sĩ có thể đánh giá và điều chỉnh lượng huyết thanh cần bổ sung một cách phù hợp, đồng thời tránh xảy ra tác dụng phụ không mong muốn.
- Liều lượng huyết thanh được truyền sẽ được bác sĩ xác định dựa trên cân nặng, mục đích điều trị và các yếu tố khác cần thiết. Thông thường, liều huyết thanh được truyền dao động trong khoảng 0,1 – 1 ml/kg trọng lượng cơ thể. Những người có bệnh nặng có thể được đề nghị tăng liều lượng huyết thanh.
- Khác với vắc-xin, huyết thanh được sử dụng để tạo miễn dịch thụ động bằng cách trực tiếp cung cấp các kháng thể đặc hiệu vào cơ thể, nhằm ngay lập tức chống lại các tác nhân gây bệnh như virus, vi khuẩn và độc tố bằng cách phản ứng trung hòa kháng nguyên – kháng thể.
- Hiện nay, có hai phương pháp truyền huyết thanh chính là truyền qua tĩnh mạch và tiêm vào cơ bắp, tuy nhiên ưu tiên sử dụng truyền qua tĩnh mạch hơn.
- Người bệnh sẽ được kiểm tra các phản ứng phụ có thể xảy ra khi truyền huyết thanh bằng cách pha loãng huyết thanh và tiêm một lượng nhỏ lên da. Nếu trong vòng 15 – 20 phút sau tiêm xuất hiện vết đỏ hoặc kích ứng da, đây là dấu hiệu của phản ứng và truyền huyết thanh nên dừng lại. Nếu cần tiếp tục truyền huyết thanh, phải tiến hành từng lượng nhỏ và được bác sĩ chuyên khoa theo dõi chặt chẽ để xử lý kịp thời các tình huống không bình thường trong quá trình hấp thụ huyết thanh.
- Trước và sau khi truyền huyết thanh, người bệnh nên tránh sử dụng các chất kích thích và đồ uống có cồn, đồng thời tăng cường bổ sung thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất để tăng cường sức khỏe.
- Không được sử dụng bất kỳ loại thuốc bôi hay thuốc từ thảo dược nào lên vị trí tiêm truyền huyết thanh trừ khi có sự đồng ý của bác sĩ.
- Vì huyết thanh được truyền trực tiếp vào cơ thể, vì vậy cần lựa chọn nguồn huyết thanh chất lượng và thực hiện điều trị tại cơ sở y tế đáng tin cậy, đảm bảo đầy đủ các yêu cầu chuyên môn và trang thiết bị y tế. Điều này cũng giúp người bệnh tránh tác dụng phụ hoặc nguy cơ nhiễm trùng sau khi truyền huyết thanh.
- Sau khi truyền huyết thanh, người bệnh cần được theo dõi tình trạng sức khỏe một cách chặt chẽ. Nếu có bất kỳ phản ứng bất thường nào, cần nhanh chóng đến bệnh viện để được bác sĩ xử lý ngay lập tức.
Kết luận
Huyết thanh là một loại dung dịch chứa các chất dinh dưỡng và dược phẩm quan trọng được truy vào c thể để cung cấp chất bổ sung và điều trị. Tuy nhiên, việc truyền huyết thanh cần được thực hiện cẩn thận và theo chỉ định của bác sĩ chuyên gia. Một số yếu tố quan trọng bao gồm nguồn huyết thanh, phương pháp truyền,ểm tra tác dụng phụ và theo dõi tình trạng bệnh nhân. Việc thảo luận và tuân thủ đúng hướng dẫn từ các chuyên gia y tếẽ đảm bảo hiệu quả và an toàn trong việc truyền huyết thanh.